Terug naar de kern van zorg met de nieuwe bekostiging wijkverpleegkunde

Artikel Actiz 4 maart 2024

De wijkverpleging verdient minder administratieve regels en zorgprofessionals meer vertrouwen. Daarom werken partijen als ActiZ, Zorgthuisnl, NZa, V&VN, ZN en PFN hard aan een nieuwe vorm van bekostiging. Nina Vos van ZuidZorg vertelt over haar ervaringen als wijkverpleegkundige in een pilot waarin ze al experimenteert met de nieuwe bekostiging.

De nieuwe (toekomstige) vorm van bekostiging richt zich niet op financiering volgens het ‘uurtje factuurtje’ principe, maar gaat uit van integrale tarieven op basis van cliëntprofielen. Nina Vos legt uit: ‘Wijkverpleegkundigen zijn sinds 2015 weer verantwoordelijk voor het indiceren. Dat wil zeggen, wij bepalen wat de zorgbehoefte is. Nu gaat dat nog zo dat we ieder uur zorg factureren bij de verzekeraar. Deze financiering geeft een verkeerde prikkel om veel zorguren te leveren. We hebben een systeem nodig dat niet de handen aan het bed (zorguren) beloont, maar ons juist faciliteert om op zoek te gaan naar creatieve oplossingen om cliënten te ondersteunen om zo lang mogelijk zelfredzaam te zijn. Met een financiering op basis van profielen is dat straks mogelijk.’

Vuist op tafel

Vos werkt vanuit professionele gedrevenheid mee aan de ontwikkeling van de nieuwe bekostiging. ‘Ik maak me zorgen over de toekomst. Hebben we een antwoord in de wijk op de verdubbeling van het aantal 75-plussers in 2030? Mijn jongste collega in het team is al acht jaar lang de jongste collega, we springen om nieuwe instroom. We staan voor hele forse uitdagingen maar we zijn er de beroepsgroep niet naar om met de vuist op tafel te slaan of te protesteren op het Malieveld. De oplossing moet uit een combinatie van beleid en praktijk komen.’

In de regie

Hoe helpt het nieuwe systeem deze uitdagingen het hoofd te bieden? ‘Door de wijkverpleegkundige veel meer de regie te geven’, antwoordt Vos. ‘Nu worden zorgorganisaties beloond (geprikkeld) om veel zorguren in te zetten, want dat is de basis voor de financiering. Gezien de personele tekorten moeten we fundamenteel anders gaan kijken naar zorg. We zoeken naar een vorm van financiering, die aansluit bij het zorgproces, positieve gezondheid en zelfredzaamheid. Onze oplossingen kunnen niet meer gericht zijn op ‘meer doen’, maar door het maken van goede analyses van de problemen en oplossingen voor cliënten. Cliëntprofielen kunnen hiervoor de basis vormen. We worden dan niet meer per uur zorg betaald maar op basis van een vast bedrag per cliëntprofiel. Hierdoor wordt preventie, innovatie en werken aan zelfredzaamheid juist beloond. Kan er iets aan preventie worden gedaan? Kunnen we samenwerken met andere professionals in de eerste lijn, huisartsen, praktijkondersteuners, paramedici, welzijn etc.? Kunnen we hulpmiddelen inzetten om langer veilig thuis wonen mogelijk te maken? Kunnen we digitale innovaties inzetten om een cliënt zelfredzamer te maken? De tijd die wijkverpleegkundigen steken in het regelen van dit soort zaken samen met een cliënt en de praktijkondersteuner wordt in het huidige systeem niet beloond. De huidige focus in de bekostiging op directe zorghandelingen belemmert ons. We moeten juist ruimte krijgen en beloond worden voor alles wat we doen om te voorkomen dat iemand afhankelijk wordt van zorg. Dat vraagt echt een andere kijk.’

Bureaucratie

‘Wij hebben met een aantal collega’s in een testomgeving van het ECD waarmee wij werken, met de vragenlijst geoefend. Het zijn vragen die je snel kan beantwoorden omdat je in het gesprek met de cliënt je de antwoorden al hebt gekregen. Het ECD loodst je zo door de vragenlijst heen die je samen met de zorgvrager invult. Als je de vragen een aantal keer hebt doorlopen, is dat echt zo gedaan. Daarnaast is het een handig instrument dat kan helpen bij het gesprek met de cliënt en het in beeld brengen van diens situatie. We vinden echter nog wel dat de huidige vragenlijst doorontwikkeld moet worden op basis van Positieve Gezondheid. Met een aantal wijkzorgorganisaties gaan wij als wijkverpleegkundigen daaraan bijdragen. Daar kijk ik erg naar uit.’

Variatie

Op dit moment zijn er grote verschillen in de zorg die wijkverpleegkundigen inzetten bij cliënten. ‘Ik hoop dat door het werken met cliëntprofielen we als beroepsgroep tot meer standaardisatie komen. Nu kan de indicatie van de ene wijkverpleegkundige flink afwijken van die van een ander bij eenzelfde cliënt. Als we het met profielen gaan standaardiseren, dan gaan we als beroepsgroep ook professionaliseren. Dat is veel beter dan dat enkel uurtje factuurtje wordt beloont. Dat is namelijk erg productiegericht en veel minder visiegericht. In de nieuwe werkwijze is voor behandeling al duidelijk wat het budget is waar je het mee moet doen. Dat maakt ons veel bewuster van de kosten en financieel verantwoordelijker. En dan voert vervolgens de wijkverpleegkundige de regie van hoe de zorg er uit kan zien en hoe mensen weer zelfredzamer kunnen worden. We gaan dus terug naar de kern van zorg verlenen.’